Paliwa ciekłe

W 2004 r. Prezes URE stanął przed koniecznością realizacji bezprecedensowego w historii funkcjonowania Urzędu zadania rozpatrzenia blisko 7 tysięcy wniosków koncesyjnych, dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze paliw ciekłych (głównie obrotu paliwami).

Zadanie to było konsekwencją wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 34, poz. 293), zwanądalej nową ustawą paliwową, która wprowadziła zmianę zapisów ustawy – Prawo energetyczne, dotyczących obowiązku posiadania koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Skutkiem zmiany brzmienia art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo energetyczne było rozszerzenie obowiązku posiadania koncesji na ten rodzaj działalności na praktycznie wszystkich uczestników rynku, przy czym konsekwencją zapisów ustawowych stał się podział przedsiębiorców na dwie grupy: tych, którzy działali na rynku paliw ciekłych w dniu wejścia w życie ustawy, ale do tej pory nie ciążył na nich wymóg posiadania koncesji (wielkość obrotu nie przekraczała równowartości 500 000 euro), oraz tych, którzy dopiero po 19 marca 2004 r. zamierzali rozpocząć działalność w tym zakresie.

Pierwsza grupa – stosownie do treści art. 28 ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych – to podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, która na podstawie przepisów dotychczasowych nie wymagała uzyskania koncesji, i którzy mogą ją wykonywać na dotychczasowych zasadach do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy przez Prezesa URE pod warunkiem, że przedsiębiorcy ci złożyli wnioski o udzielenie koncesji w terminie 3 miesięcy od wejścia w życie ustawy, tj. do 19 czerwca 2004 r. Natomiast przedsiębiorcy z drugiej grupy mogli podjąć działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi dopiero po uzyskaniu koncesji¹.

Skutkiem zmiany przepisów było wystąpienie z wnioskiem o udzielenie koncesji ogromnej liczby przedsiębiorców, funkcjonujących już w obrocie na rynku paliw lub zamierzających uruchomić ten rodzaj działalności. Po 19 marca 2004 r., tj. po dniu wejścia w życie ustawy, do Urzędu wpłynęło 6 647 wniosków, przy czym zdecydowana większość (ok. 4300 wniosków) – tuż przed ustawowym terminem, czyli przed 19 czerwca 2004 r. Do 10 lipca do Urzędu nadal wpływały wnioski, średnio 100 dziennie. Część z nich została uznana za złożone w terminie, ponieważ zgodnie z przepisami – decyduje data stempla pocztowego, a nie data otrzymania dokumentów przez Urząd. Wielu przedsiębiorców, których wnioski o udzielenie koncesji wpływały znacznie po ustawowym terminie, wnioskowało o przywrócenie tego terminu². Tryb ten był jednak niemożliwy z uwagi na brak podstaw prawnych wyposażających Prezesa URE w takie kompetencje.

W całe to przedsięwzięcie – obejmujące przyjęcie, zewidencjonowanie oraz prowadzenie postępowań – zostały zaangażowane praktycznie wszystkie jednostki organizacyjne URE, w tym także oddziały terenowe, które dotychczas były wyłączone z koncesjonowania sektora paliwowego. Do oddziałów terenowych zostały przekazane wnioski przedsiębiorców prowadzących działalność jedynie w zakresie obrotu gazem płynnym. Wnioski przedsiębiorców dysponujących infrastrukturą techniczną związaną z prowadzeniem działalności w szerszym zakresie (obrót również innymi rodzajami paliw ciekłych) rozpatrywało grono osób oddelegowanych do procesu koncesjonowania z różnych komórek organizacyjnych Urzędu. Wnioski o najwyższym stopniu komplikacji prowadzenia postępowania np. wnioski przedsiębiorców prowadzących działalność na zasadach pośrednictwa w sprzedaży, import, działalność na skalę hurtową itp., zostały przydzielone pracownikom wydziału koncesji Departamentu Przedsiębiorstw Energetycznych. Powyższy rozdział spraw przyspieszył zakończenie prowadzonych postępowań, szczególnie tych o niewielkim stopniu komplikacji. Do końca roku 2004 zakończono ok. 66% postępowań, przy czym sposobem zakończenia postępowania było zarówno udzielenie koncesji, jak i odmowa udzielenia koncesji, umorzenie postępowania czy też zawiadomienie przedsiębiorcy o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia.

Istotny wpływ na rozpatrywanie napływających do Urzędu wniosków miało wejście w życie z dniem 20 sierpnia 2004 r. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która wpłynęła na liberalizację postępowań prowadzonych wobec przedsiębiorców ubiegających się o uzyskanie koncesji. Jednocześnie wprowadzono zmiany zapisów koncesyjnych zarówno w odniesieniu do określenia przedmiotu i zakresu działalności objętej koncesją (odstąpienie od specyfikacji rodzajów paliw ciekłych będących przedmiotem obrotu), jak również w części precyzującej warunki wykonywania działalności, jakie koncesja nakłada na przedsiębiorcę.

Monitorowanie rynku paliw ciekłych oraz biopaliw ciekłych i biokomponentów

Ustawa z 2 października 2003 r. o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2003 r. Nr 199, poz. 1934 ze zm.) nałożyła obowiązek wprowadzania do obrotu paliw ciekłych, samoistnych paliw silnikowych i biopaliw ciekłych, zawierających (w danym roku kalendarzowym) „minimalne” ilości biokomponentów, które to ilości miały być określane w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wydanego na podstawie art. 12 ust. 6 tej ustawy. Jednocześnie zobowiązała Prezesa URE, by na podstawie przekazywanych zbiorczych sprawozdań (wytwórców, producentów i dyrektorów Izb Celnych) prowadził monitoring rynku paliw ciekłych, biopaliw ciekłych oraz biokomponentów. Informacje, które miały być zamieszczane w sprawozdaniach, zostały określone na bardzo szczegółowym poziomie – obejmowały one m.in. informacje dotyczące ilości sprzedanych biokomponentów ze wskazaniem nabywców, informacje o podmiotach, które nabyły biopaliwa ciekłe i paliwa ciekłe, informacje o ilościach biokomponentów i podmiotach, od których zostały nabyte. Tak szczegółowa sprawozdawczość miała służyć kontroli realizacji obowiązku wprowadzania do obrotu paliw ciekłych, samoistnych paliw silnikowych i biopaliw ciekłych, zawierających (w danym roku kalendarzowym) „minimalne” ilości biokomponentów.

W przypadku niezłożenia sprawozdania lub wprowadzenia do obrotu biokomponentów w ilościach mniejszych niż określona na podstawie art. 12 ust. 6 ustawy, Prezes URE decyzją administracyjną miał obowiązek wymierzać wytwórcom i producentom karę pieniężną.

W związku z powyższym, celem ułatwienia przedsiębiorcom wykonania obowiązków sprawozdawczych, o których mowa w ustawie o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych, w URE zostały opracowane formularze sprawozdawcze. Formularze te, wraz z pismem Prezesa URE z 2 kwietnia 2004 r. przypominającym wytwórcom i producentom o wynikających z tej ustawy obowiązkach sprawozdawczych, zamieszczono na stronie internetowej URE.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt K 33/03 (opublikowanym w Dz. U. Nr 109, poz. 1160 z dnia 12 maja 2004 r.), orzekł o niezgodności z Konstytucją RP art. 12 ust. 1 i 6, art. 14 ust. 1 i art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych, co spowodowało ustanie obowiązku stosowania biokomponentów w paliwach ciekłych.

W związku z powyższym, 18 czerwca 2004 r. Prezes URE przekazał Ministrom: Gospodarki i Pracy, Finansów, Środowiska oraz Rolnictwa i Rozwoju Wsi – stanowisko w sprawie sprawozdawczości i monitorowania rynku paliw ciekłych, biopaliw ciekłych oraz biokomponentów. Stanowisko w ww. sprawie skierowane do wytwórców biokomponentów i producentów paliw ciekłych i biopaliw ciekłych zostało zamieszczone na stronie internetowej URE.

Tekst stanowiska Prezesa URE w omawianej sprawie…

¹ W kwietniu 2004 zamieszczono na stronie internetowej URE „poradnik” Jak uzyskać koncesję na obrót paliwami ciekłymi – zmiany w 2004 r. Tekst ten opublikowano także w Biuletynie URE.
² Na stronie internetowej Urzędu została opublikowana lista wszystkich przedsiębiorców, którzy wystąpili o udzielenie koncesji, z wyodrębnieniem tych, którzy dopełnili tego obowiązku w terminie określonym w ustawie.

Przedruk za zgodą Redakcji Serwisu URE.gov.pl